Ý nghĩa cúng giao thừa? Cúng trong nhà ngoài trời đúng cách

Ý nghĩa cúng giao thừa đã được lưu truyền ở Việt Nam và một số nước châu Á từ xa xưa. Đó là nghi thức trang trọng trong thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới để chào đón những điều tốt đẹp. Nhưng không phải ai cũng biết nên cúng giao thừa trong nhà hay ngoài trời, và cúng sao cho đúng.

Giao thừa là gì?

Giao thừa là thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới

Giao thừa có nghĩa là cũ giao lại, mới tiếp lấy. Như vậy, giao thừa chỉ thời gian của năm cũ hết, và năm mới bắt đầu. Ở cả các nước phương Tây và phương Đông đều xem đây là thời khắc quan trọng. Người dân ở mỗi nơi sẽ có một cách chào đón tết năm mới riêng.

Giao thừa cũng là thời điểm trời đất giao hòa, để vạn vật sinh sôi và bừng sức sống. Thế nên, hầu như tất cả các gia đình Việt đều xem đêm giao thừa là quan trọng nhất trong 3 ngày tết. Nghi thức cúng giao thừa cũng là nét đẹp của văn hóa được gìn giữ từ hàng nghìn năm qua.

Ý nghĩa cúng giao thừa

Ý nghĩa cúng giao thừa là để xua tan điều xui xẻo, chờ đón điều tốt đẹp

Nghi thức cúng giao thừa hay còn gọi là cúng trừ tịch được coi trọng ở các gia đình Việt. Lễ cúng được tiến hành vào giờ chính Tý, tức 12 giờ đêm 30 tháng Chạp.

Thông thường, chỉ những người đàn ông trong nhà mới phụ trách việc thắp hương làm lễ. Đây cũng là một điều mang đậm nét văn hóa Á Đông, khi nam giới đại diện cho dương khí, là trụ cột của gia đình.

Ý nghĩa cúng giao thừa là bỏ hết những điều xấu của năm cũ, đón những điều tốt cho cả gia đình. Bởi giao thừa của năm âm lịch được xem là thiêng liêng, có ngụ ý tống cựu nghênh tân (đưa cũ rước mới).

Ý nghĩa của việc cúng giao thừa ngoài trời để tiễn điều xấu, đón điều mới tốt đẹp. Bởi theo quan niệm dân gian, mỗi năm đều có một ông hành khiển trông coi việc trần; đúng lúc giao thừa, ông tiền nhiệm sẽ bàn giao công việc cho ông kế nhiệm. Vì vậy, ý nghĩa cúng giao thừa ngoài trời để các ông chứng giám lòng thành kính của gia chủ.

Từ xưa, tại các thôn xã thường lập hương án nơi sân đình để làm lễ Trừ tịch. Đó là lễ dâng hương vào giây phút chuyển giao giữa giờ khắc của năm cũ và năm mới. Vị cao niên của thôn sẽ thay mặt thắp hương làm lễ, xin các vị thần linh phù hộ cho cả thôn một năm mới bình an, hạnh phúc.

Bên cạnh đó, ý nghĩa cúng giao thừa trong nhà cũng quan trọng. Vì người Việt cũng tin rằng mọi điềm hay, dở xảy ra vào giây phút chuyển giao của đất trời có liên quan tới mọi sự hay, dở của cả năm mới.

Cúng giao thừa trong nhà hay ngoài trời?

Cúng giao thừa sao cho đúng?

Như trên đã phân tích, ý nghĩa cúng giao thừa rất quan trọng. Để đón may mắn và những điều tốt đẹp, gia đình luôn hạnh phúc, thuận hòa, cần cúng cả ngoài trời và trong nhà. Theo phong tục truyền thống, cần làm 2 lễ cúng riêng.

Khi đến giờ, thực hiện nghi lễ cúng giao thừa ngoài trời trước nhằm tiến quan hành khiển cũ, đón quan hành khiển mới. Mâm lễ cúng ngoài trời được bày lên bàn ở trước cửa nhà. Người chủ gia đình sẽ thắp đèn, rót rượu, rót trà, và đọc văn khấn.

Sau khi cúng ngoài trời xong sẽ cúng giao thừa trong nhà. Mâm lễ cúng sẽ được bày lên bàn thờ, hoặc bàn riêng trước bàn thờ nếu nhiều món. Dân gian cũng quan niệm rằng, không được quên thắp hương cúng Thần Bếp. Bởi ông là vị thần cai quản mọi việc trong gia đình.

Xem thêm >> Tết đi đâu chơi ở TPHCM

Chuẩn bị lễ cúng giao thừa đầy đủ theo từng vùng miền

Mâm cúng giao thừa đầy đủ theo từng vùng miền

Nước ta có 3 miền Bắc, Trung, Nam và mỗi vùng sẽ khác nhau đôi chút về các lễ nghi, văn hóa. Mâm cúng giao thừa cũng như vậy. Thế nên, chuẩn bị lễ cúng cũng cần đúng với phong tục từng vùng.

Lễ cúng giao thừa ngoài trời

Mâm lễ cúng giao thừa ngoài trời

Lễ cúng giao thừa ngoài trời ở tất cả các miền tương tự nhau, nhưng đều đảm bảo trang trọng để ý nghĩa cúng giao thừa được trọn vẹn. Mâm lễ gồm có gà trống tơ luộc hoặc thủ lợn luộc, bánh chưng, vàng mã, hoa tươi, trầu cau, rượu, trà, đèn hoặc nến, và một chiếc mũ chuồn hàng mã.

Lễ cúng giao thừa trong nhà

Mâm lễ cúng giao thừa trong nhà

Với mâm cúng trong nhà, mỗi miền sẽ có những món đặc trưng:

Mâm cúng giao thừa miền Bắc

Mâm cơm cúng giao thừa của các gia đình miền Bắc là những món ăn truyền thống trong dịp tết Nguyên đán. Số lượng thường là 4 bát, 4 đĩa; 6 bát, 6 đĩa; hoặc 8 bát 8 đĩa tùy từng gia đình. Những món đó là:

• Bóng nấu thập cẩm
• Móng giò hầm măng
• Canh mọc
• Miến nấu lòng gà.
• Thịt gà luộc
• Nem rán
• Giò lụa
• Giò xào
• Hành muối
• Bánh chưng.

Mâm cúng giao thừa miền Trung

Cũng như miền Bắc, các gia đình miền Trung thường chuẩn bị những món ăn truyền thống vào dịp Tết để cúng giao thừa:

• Giò lụa
• Dưa món
• Gà bóp rau răm
• Thịt đông
• Thịt heo luộc
• Dưa giá hoặc su hào, cà rốt muối chua
• Canh măng khô ninh móng giò hoặc gà
• Giò thủ (giò xào)
• Bò kho kiểu miền Trung
• Bánh chưng
• Bánh tét

Mâm cúng giao thừa miền Nam

Mâm cúng giao thừa của người miền Nam đơn giản hơn rất nhiều so với miền Bắc hay miền Trung. Thông thường, các gia đình chuẩn bị một số món ăn quen thuộc như:

• Canh khổ qua nhồi thịt
• Canh măng tươi
• Gỏi tôm thịt
• Thịt kho hột vịt
• Củ kiệu
• Chả giò
• Dưa giá
• Bánh tét.

Mâm cúng giao thừa trong bếp

Không chỉ chuẩn bị 2 mâm cỗ cúng giao thừa ngoài trời và trên bàn thờ trong nhà, một số gia đình còn làm mâm cỗ cúng ở bếp, để cung thỉnh thần Bếp phù hộ cho gia đình no ấm trong năm mới.

Mâm cỗ này chỉ cần một số loại trái cây như: Na, táo, đu đủ chín, thanh long, sung, ớt, gạo, muối. Theo quan niệm dân gian về ý nghĩa cúng giao thừa, sau khi cúng xong, qua giao thừa, muối, ớt sẽ được ném ra đường để xua điều đen đủi, xui xẻo.

Còn đu đủ chín bổ ra ăn hết, gạo mang nấu cơm để cúng sáng mùng 1 với mong ước một năm sung túc no đủ. Riêng quả sung sẽ được treo lên 1 chỗ trang trọng ở bếp, để mong 1 năm sung túc, no đủ.

Một số điều cần lưu ý khu cúng đêm giao thừa

Cần lưu ý một số điều trong đêm giao thừa

Theo phong tục Việt, ý nghĩa cúng giao thừa rất quan trọng với mỗi gia đình. Vì vậy, trước và trong khi thực hiện cần lưu ý một số điều:

Thời điểm cúng

Nghi thức cúng giao thừa có thể thực hiện từ 23h ngày cuối cùng của tháng chạp (29 hoặc 30) đến trước 1h ngày mồng 1 tháng giêng. Thời gian này cũng là khi quan hành khiển cũ bàn giao lại công việc cho 1uan hành khiển mới. Nếu sớm hơn, hoặc chậm hơn thời điểm này, ý nghĩa cúng giao thừa sẽ không còn.

Lễ cúng

Lễ cúng giao thừa phải chuẩn bị từ trước thời điểm giao thừa để đảm bảo sẽ có thể cúng đúng giờ.

Mâm lễ đặt trên bàn, không để trên mặt đất. Đúng thời điểm giao thừa sẽ thắp đèn, hương, rót rượu, rót trà, và khấn. Văn khấn có thể viết ra giấy để đọc và sẽ đốt cùng tiền, vàng dâng cúng để ý nghĩa cúng giao thừa được trọn vẹn.

Không cần quá cầu kỳ về mâm lễ cúng, nhưng cần thành tâm, không được phép sơ sài. Tùy từng địa phương, mâm cúng có thể có những món đặc trưng, nhưng không thể thiếu hương, đèn, trà, rượu, xôi, gạo muối, bánh chưng, hoa quả.

Mách bạn >> bài văn cúng mùng 3 tết đúng cách

Ngoài ra, trong đêm giao thừa, các thành viên trong gia đình cũng cần lưu ý hòa thuận, tránh cãi vã, to tiếng. Bởi quan niệm dân gian cho rằng, như vậy sẽ bất hòa cả năm. Mọi thành viên cũng không được tạo tiếng động lớn, rơi vỡ để tránh điều không may.

Ý nghĩa cúng giao thừa được người Việt xem trọng. Đây cũng là nét văn hóa đẹp cha ông ta đã gìn giữ nhiều đời. Vậy nên, các gia đình cần chú ý để một năm mới được may mắn, bình an.